19 sierpnia 2021 roku nieformalny ruch społeczny „Tulimy Mamy” we wsparciu Urzędu Miejskiego w Cieszynie zorganizował debatę o opiece okołoporodowej w powiecie cieszyńskim. Debata odbyła się w COK „Dom Narodowy” i została objęta patronatem honorowym Burmistrz Cieszyna i Starosty Powiatu Cieszyńskiego.
W debacie wzięli udział: Mirosław Suchoń – poseł na Sejm RP, Janina Żagan – wicestarosta Powiatu Cieszyńskiego, Gabriela Staszkiewicz – burmistrz Cieszyna. Gościliśmy także ekspertów w tematyce okołoporodowej. Ze szpitala w Hawierzowie (Republika Czeska) gościliśmy doradczynię laktacyjną Pavlę Hyžíkovą oraz pielęgniarkę oddziałową z oddziału pediatrycznego Ivonę Mikulenkovą. Zaproszona została również fizjoterapeutka uroginekologiczna Natalia Lekacz. Fundację Rodzić po Ludzku reprezentowała jej prezeska Joanna Pietrusiewicz.
Debatę moderowały liderki ruchu „Tulimy Mamy”: Małgorzata Bryl-Sikorska i Olga Vitoš.
Mimo wystosowanych zaproszeń na debacie nie pojawili się przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia, Rzecznika Praw Pacjenta, a także Wydziału Zdrowia Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego. Uzasadniając okresem wakacyjnym i brakami kadrowymi, nie pojawili się też reprezentanci Szpitala Śląskiego w Cieszynie, którzy zaproponowali ponowne spotkanie po okresie wakacyjnym. Jesteśmy otwarte na to zaproszenie, ponieważ zależy nam na umożliwieniu ważnego spotkania przedstawicieli szpitala z pacjentkami z obszaru powiatu cieszyńskiego.
Cele organizowanej debaty były następujące:
- Zaprezentowanie wystąpień ekspertów z zakresu profitów zdrowotnych wynikających ze wsparcia laktacyjnego i fizjoterapii uroginekologicznej. Tematyka koresponduje z ponadlokalnymi działaniami ruchu „Tulimy Mamy”.
- Przekazanie pacjentkom Szpitala Śląskiego w Cieszynie aktualnych informacji na temat działalności poradni ginekologiczno-położniczej, Oddziału Ginekologiczno-Położniczego oraz Bloku Porodowego.
- Omówienie z przedstawicielkami lokalnego samorządu możliwych dróg wsparcia opieki okołoporodowej na terenie powiatu cieszyńskiego.
- Podpisanie „Paktu dla opieki okołoporodowej w powiecie cieszyńskim”.
Wystąpienia ekspertów
Pavla Hyžíkova i Ivona Mikulenkova opowiedziały o powstaniu i funkcjonowaniu poradni laktacyjnej przy szpitalu w Hawierzowie. Poradnia została utworzona na wiosnę 2020 roku dzięki determinacji doradczyni laktacyjnej oraz przy ogromnym wsparciu osób zarządzających szpitalem: ordynatora oddziału położniczego, ordynatora oddziału pediatrycznego i dyrektora szpitala. To jedna z nielicznych takich inicjatyw w Czeskiej Republice, które są niezmiernie potrzebne ze względu na potrzeby kobiet po porodzie.
Natalia Lekacz odpowiedziała na pytania dotyczące fizjoterapii uroginekologicznej. Opowiedziała między innymi o tym, dlaczego fizjoterapia dna miednicy jest potrzebna. Ekspertka wskazała też w jaki sposób fizjoterapia uroginekologiczna może być profilaktyką skomplikowanych i kosztownych operacji chirurgicznych. Natalia Lekacz wspomniała również o tym, jak fizjoterapia wspiera poród i przyczynia się do jego sprawniejszego przebiegu.
W roli ekspertki wystąpiła również jedna z organizatorek debaty – Olga Vitoš, która zwróciła uwagę na darmowe praktyki przy porodzie poprawiające satysfakcję pacjentek oraz wyniki położnicze. Zostały tutaj wymienione takie elementy opieki, jak dwugodzinny i nieprzerwany kontakt skóra do skóry po porodzie, ochrona krocza czy obecność osoby towarzyszącej przy porodzie.
Reforma ogólnopolska
Poseł Mirosław Suchoń wskazał na możliwe drogi parlamentarnego procedowania postulowanych przez „Tulimy Mamy“ reform w polskiej opiece okołoporodowej. W szczególności postulatu o poszerzenie koszyka świadczeń gwarantowanych o dwie nowe usługi zdrowotne dla kobiet, czyli fizjoterapię uroginekologiczną i poradnię laktacyjną. Aktualnie zbieramy podpisy pod petycjami w tej sprawie:
- petycja w sprawie refundowania porad laktacyjnych,
- petycja w sprawie refundowania konsultacji z fizjoterapeutą uroginekologicznym.
Poseł zwrócił uwagę na kilka rozwiązań: oprócz wspomnianych petycji wskazał na możliwość skierowania interpelacji do Ministra Zdrowia, zwołanie posiedzenia Komisji Zdrowia przy Sejmie, która byłaby poświęcona tej tematyce (poseł zobowiązał się to zainicjować we wrześniu br.). Kolejnymi krokami byłyby inicjatywy legislacyjne i konsultacje społeczne oraz debaty. Pojawił się postulat, by wszystkie wspomniane działania prowadzić możliwie apolitycznie ponad podziałami partyjnymi. Zdecydowanie jako ruch „Tulimy Mamy“ to popieramy.
Wsparcie Powiatu Cieszyńskiego
W rozmowie z Janiną Żagan, wicestarostą Powiatu Cieszyńskiego pojawiły się pytania o kontrolę jakości usług zdrowotnych Szpitala Śląskiego. W odpowiedzi wicestarosta powiedziała, że: „taka ścieżka nie istnieje w naszych procedurach. Natomiast bacznie przyglądamy się temu, co dzieje się w szpitalu i każdy sygnał, jaki do nas dociera, jest sprawdzany. Wysyłamy wtedy kontrolę – mamy specjalną jednostkę do spraw audytu“. Jak dodała: „Powiat jest podmiotem tworzącym i sprawuje nadzór nad Szpitalem Śląskim w takim kontekście, że pilnuje, żeby działalność Szpitala była zgodna z prawem, ze statutem, regulaminem. Przedstawiciele Komisji Zdrowia kontrolują też Szpital podczas kontroli na miejscu. Analizujemy również skargi, jednak w ostatnich latach nie ma skarg, które potwierdziłyby się. Nie docierają do nas sygnały, że dzieje się coś złego w tej placówce. Zła sytuacja to jest sytuacja finansowa szpitala i to mogę potwierdzić i to wiem. Natomiast organizacyjnie szpital się wywiązuje ze swoich obowiązków, a w pandemii sprawdził się wręcz dobrze, co na każdym spotkaniu podkreślał wojewoda. Jeśli chodzi o opiekę okołoporodową, to nie uważam, że Szpital Śląski w Cieszynie jest złym szpitalem. (…) Ponadto uważam, że placówka radzi sobie z promocją porodówki i zachęcaniem kobiet do rodzenia w Cieszynie“.
Zapytaliśmy także o wsparcie Starostwa Powiatowego w kampanii edukacyjnej w powiecie cieszyńskim z zakresu opieki okołoporodowej.
Jak się okazuje, wcześniej Powiat nie realizował kampanii społecznych i edukacyjnych o tej tematyce. Otrzymałyśmy informację, że Powiat sfinansuje taką kampanię i będzie współpracował z ruchem „Tulimy Mamy“. Janina Żagan: „Trzeba zebrać cenne i ważne informacje z tego zakresu w jednym miejscu. Wspominałam już stronę internetową, ale oprócz tego wydać broszurę lub ulotkę ze zwięzłymi informacjami, która znajdzie się w każdym miejscu na terenie powiatu, gdzie pojawiają się rodzące. Ulotka powinna też znaleźć się we wszystkich informatorach, stronach internetowych zarządzanych przez Powiat. Ponadto plakat w każdej poradni – jesteśmy już po wstępnym rozpoznaniu, ile to może kosztować i bardzo liczymy na współpracę z ruchem Tulimy Mamy“. O wynikach tej współpracy wkrótce będziemy informować.
W dyskusji z panią wicestarostą pojawiło się też zagadnienie wskaźników medykalizacji porodu:
Joanna Pietrusiewicz: Mówi Pani o kontroli jakości i o kompetencjach… Minister Zdrowia nakłada takie obowiązki na szpital. W „Standardzie organizacyjnym opieki okołoporodowej” jest wyraźnie napisane, że szpital ma obowiązek zbierać wskaźniki opieki okołoporodowej i mówi też nie tylko o odczuciach subiektywnych, ale też o twardych danych, np. medykalizacji porodu. I ma je analizować nie rzadziej niż raz w roku.
Janina Żagan: Rzeczywiście, taki dokument raportuje nam Szpital.
J.P.: Warto przyjrzeć się, co znajduje się w tym raporcie i czy wszystko jest tam brane pod uwagę, bo np. w omawianym przypadku zaskakuje poziom medykalizacji porodów, biorąc pod uwagę fakt, że to jest szpital o pierwszym stopniu referencyjności.
J.Ż.: Patrzymy na te wskaźniki, ale nie różnią się one od innych szpitali w Polsce.
Burmistrz Cieszyna: o opiece okołoporodowej mówi się mało
Gabriela Staszkiewicz, burmistrz Cieszyna poinformowała nas o zakresie tematycznym realizowanych w ostatnich latach gminnych Programów polityki zdrowotnej. Niestety, również w przypadku tego samorządu dotąd nie realizowano kampanii edukacyjnej z zakresu tematu opieki okołoporodowej. Kryterium doboru zadań strategicznych w Programach polityki zdrowotnej w Cieszynie jest następujące: na bazie głosów zgłaszanych radnym przez mieszkańców i wyrywkowych analiz.
W dotychczasowych zadaniach strategicznych Programów polityki zdrowotnej miasta Cieszyna przeważają programy skierowane do dzieci i młodzieży (szczepienia HPV, profilaktyka próchnicy, wad postawy). Środki przekazane w skali roku z budżetu gminy Cieszyn na Programy polityki zdrowotnej wyglądają następująco:
2016 – 281 tys. zł
2017 – 192 tys. zł
2018 – 270 tys. zł
2019 – 270 tys. zł
2020 – 219 tys. zł
„O opiece okołoporodowej mówi się bardzo mało, mimo że dotyka to połowy naszego społeczeństwa bezpośrednio, a całej reszty pośrednio” – powiedziała burmistrz Cieszyna, wskazując że Miasto wesprze działania promocyjne i edukacyjne w tym zakresie. Pojawił się też temat edukacji nastolatków. „Proponuję edukację w szkołach średnich we współpracy z powiatem – prelekcje. Trudno będzie nam wejść do szkół bez zmiany aktualnie obowiązujących przepisów. Jednak możemy zorganizować prelekcje poza szkołami, w różnych miejscach miasta, w tym także placówkach podległych miastu. Inicjatorkami tych działań mogą być same uczennice lub uczniowie w Cieszynie, którzy już wykazują zainteresowanie zbliżonymi zagadnieniami. Można organizować też tego typu działania online, by zwiększyć nie tylko frekwencję, ale i komfort uczestników. Środki zawsze znajdą się na upowszechnianie tej tematyki, tylko musi znaleźć się dobry pomysł” – powiedziała burmistrz Cieszyna.
Podczas debaty pojawiło się też pytanie do burmistrz Cieszyna o uruchomienie na terenie miasta poradni laktacyjnej:
Joanna Pietrusiewicz: Jak Pani widzi możliwość uruchomienia poradni laktacyjnej jako profilaktyki otyłości?
Gabriela Staszkiewicz: My jako miasto nie mamy takich specjalistów, ale posiadając na terenie miasta szpital i kilka przychodni zdrowia, trzeba zacząć rozmawiać, czy jest taka możliwość. Można też przemyśleć pozyskanie na ten cel środków z zewnętrznych funduszy, tylko nie mamy w urzędzie specjalistów z tego zakresu, więc jesteśmy otwarci, ale potrzebujemy mentoringu.
W drugiej części debaty pojawiły się pytania uczestników debaty i internautów. Jedno z pytań było skierowane do ekspertek z Hawierzowa. Dwa pytania zadano przedstawicielom Szpitala Śląskiego w Cieszynie. Z racji nieobecności gości ze szpitala zobowiązałyśmy się przekazać dwa pytania Dyrekcji placówki.
Podczas debaty prezentowałyśmy dane przekazane nam przez Wydział Zdrowia Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego oraz Oddział Wojewódzki NFZ. Zaprezentowałyśmy także wykresy z raportu dotyczącego wyników ankiet Fundacji Rodzić po Ludzku. Wszystkie plansze zamieszczamy pod tym artykułem.
Olga Vitoš, Małgorzata Bryl-Sikorska
Fot. Rafał Soliński